بهترین روش‌های درمان زخم بستر کدام است؟
شاید شنیده باشید فردی که مدت ها در بستر بوده، زخم بستر گرفته است. این زخم از آن دسته عوارض پوستی است که برای افراد مسن یا افرادی که به دلیل بیماری طولانی مدت در بستر می مانند ایجاد می شود. درمان زخم بستر به شکل درست نیاز به شناخت میزان پیشرفت آن دارد.
این مشکل فراتر از یک زخم عادی است و احتمال بروز عوارض دیگری چون عفونت جدی و مردن بافت ها هم در کنار آن بسیار بالاست. به همین دلیل در ادامه مطلب در مورد مراحل ایجاد، دلایل بروز آن و راه های درمان به صورت مفصل صحبت شده است.
زخم بستر چیست؟ و مراحل بروز آن کدام است؟
قبل از اینکه در مورد روش درمان زخم بستر صحبت کنیم، بهتر است درمورد خود این عارضه بیشتر بدانید. زخم بستر یا Pressure Injuries یک زخم باز روی پوست است که در اثر فشار مداوم طولانی مدت به ناحیه خاصی از بدن ایجاد می شود. این فشار، کاهش جریان خون در نواحی خاصی را به دنبال دارد و همین نکته باعث آسیب به بافت بدن می شود.
این عارضه اغلب روی پوست نواحی استخوانی مانند باسن و مچ پا رخ می دهد. در صورت عدم درمان، عفونت از نواحی مختلف به خون و بعد به قلب و استخوان ها سرایت می کند و تهدیدی برای زندگی فرد است. خوشبختانه این عارضه قابل درمان است. در واقع درمان زخم بستر به عوامل متعددی از جمله شرایط بیماری فرد و میزان پیشرفت زخم بستگی دارد. میزان پیشرفت زخم به 4 مرحله تقسیم میشود:
-
مرحله 1
پوست در این مرحله زخم باز ندارد؛ اما تغییر رنگ داده است. اگر پوست روشنی دارید، ممکن است قرمز به نظر برسد. این تغییر رنگ ممکن است مانند کبودی هم باشد. در صورت لمس این ناحیه، تورم، خارش و درد را نیز احساس خواهید کرد.
-
مرحله 2
پوست در این مرحله مانند یک بریدگی کم عمق زخم می شود. گاهی هم خود را شبیه یک تاول پر از چرک نشان می دهد. در این مرحله، درد بیشتری دارید و پوست اطراف زخم هم تغییر رنگ می دهد. خوشبختانه برای درمان زخم بستر در این دو مرحله نیازی به جراحی نیست.
-
مرحله 3
در این مرحله، زخم بسیار عمیق تر می شود و روی لایه چربی هم اثر می گذارد. زخم شبیه یک دهانه باز است و گاهی بوی بدی هم دارد. این زخم عمیق است ولی با این وجود دیدن استخوان و تاندون ممکن نیست.
-
مرحله 4
زخم در این مرحله بسیار عمیق می شود و بسیاری از لایه های بافتی و استخوان را تحت تاثیر قرار می دهد. بافت مرده در این مرحله احتمال عفونت را بالا می برد. ماهیچه ها، استخوان ها و تاندون ها گاهی قابل دیدن است. در این دو مرحله، برای درمان زخم بستر نیاز به جراحی برای خارج کردن عفونت و بافت مرده است.
خطر بروز زخم بستر در چه کسانی بالاست؟
- افرادی که تحرک کم یا ناتوانی کامل در حرکت دارند: کسانی که روی ویلچر می نشینند یا بستری هستند، در معرض خطر بروز این عارضه هستند و باید مرتباً جابجا یا چرخانده شوند.
- کسانی که اندام مصنوعی دارند: اگر این اندام به درستی جا نیفتد، پوست ممکن است تحریک شود و در طولانی مدت زخم ایجاد شود.
- افرادی که حس خود را از دست داده اند: آن ها در معرض خطر هستند؛ زیرا ممکن است فشار وارد شده به پوست و ایجاد زخم را احساس نکنند.
- کسانی که سوء تغذیه دارند: هنگامی که نیاز های بدن به مواد مفید غذایی برآورده نشود، روند بهبود زخم کند می شود.
- سالمندان: با افزایش سن، پوست به طور طبیعی نازک تر می شود و به راحتی آسیب می بیند.
- افرادی که بیماری های مزمنی دارند و این بیماری ها می تواند گردش خون و تحرک فرد را محدود کند: دیابت، آترواسکلروز (سخت شدن رگ ها)، نارسایی قلبی و کلیه و بیماری پارکینسون جزء این موارد هستند.
روش درمان زخم بستر چگونه است؟
زخم بستر مانند روش های مراقبت از انواع زخم با روش های مختلفی درمان می شود و بسته به مرحله بروز آن، نوع درمان فرق دارد.
- در مراحل ابتدایی بروز زخم، باید آن را با محلول نمکی تمیز کرد. پس از تمیز کردن زخم، باید آن را مرطوب نگه دارید و با باند پانسمان مناسب بپوشانید. برای درمان زخم بستر در مراحل ابتدائی بروز عفونت، مصرف آنتی بیوتیک هم اثر بخش است. ممکن است پزشک آنتی بیوتیک های خوراکی یا وریدی (IV) را در این مرحله تجویز کند.
- برای درمان زخم بستر گاهی اوقات به دبریدمان نیاز است. دبریدمان به معنای از بین بردن زخم و بافت مرده است. روش های مختلفی برای دبریدمان وجود دارد که عبارتند از:
- اولتراسوند: استفاده از امواج صوتی قوی برای برداشتن بافت مرده.
- شست و شوی زخم: استفاده از مایع (اغلب تحت فشار) برای شستن بافت مرده.
- لیزر: استفاده از پرتو های نور برای برداشتن بافت مرده.
- جراحی: استفاده از ابزار جراحی برای برداشتن بافت مرده و بستن زخم.
- درمان موضعی: استفاده از موادی چون پماد های آنزیمی برای بهبود زخم.
راه های پیشگیری از بروز زخم بستر چیست؟
تغییر وضعیت در رختخواب حداقل هر 2 ساعت یک بار، تغییر وضعیت نشستن در ویلچر، استفاده از کوسن برای نشستن یا خوابیدن و مراقبت پوس برای مشاهده علائم زخم بستر از راه های پیشگیری از این عارضه است. همچنین استفاده از لباس های نخی که خیلی تنگ یا گشاد نیستند یا زیر بدن جمع نمی شوند، ترک سیگار و اصلاح رژیم غذایی هم برای پیشگیری از زخم بستر پیشنهاد می شود.
در صورتی که فرد بیمار قدرت حرکت ندارد، حرکات کششی دست و پا، عوض کردن مرتب ملحفه و مراجعه به فیزیوتراپی و استفاده از وسایل فیزیوتراپی هم می تواند خطر ابتلا به این عارضه را تا حد زیادی کاهش دهد.
جمع بندی
همان طور که اشاره شد درمان زخم بستر به مرحله بروز آن و وضعیت زخم بستگی دارد. هرچه که این عارضه زود تر تشخیص داده شود، درمان آن آسان تر است و به جراحی نیازی نخواهد بود. فراموش نکنید که عفونت زخم بستر مانند هر عفونت دیگری از راه خون قابل انتقال به ارگان های حیاتی بدن است و احتمال بروز بیماری ها و عوارض جدی تر را به همراه دارد. خشک نگه داشتن بستر و تعویض ملحفه را هم برای جلوگیری از این عارضه دست کم نگیرید.
