چربی خوب، چربی بد، چربی زشت!

چربی خوب، چربی بد، چربی زشت!

چربی خون چیست؟؟

چرا چربی داشتن یک مشکل محسوب میشود در حالیکه بدن همه ما دارای چربی است؟ اینکه فردی دارای بیماری چربی است، چه معنایی دارد؟ آیا چربی ها در بدن همگی مضر هستند؟ اگر اینطور نیست، چه تفاوتی میان چربی های مفید و مضر وجود دارد؟ چه مقدار چربی برای بدن لازم است؟

در این مطلب میخواهم در مورد انواع چربی ها، ویژگی های هرکدام، تفاوت آنها، منابع حاوی چربی، راه های درمان چربی خون و... مطالبی را ارائه کنم. با من همراه باشید...

کلسترول:

برای اینکه بدانید بیماری چربی چه معنایی دارد لازم است که کلسترول را بشناسید. در بدن انسان ها دو نوع کلسترول وجود دارد: کلسترول LDL و کلسترول HDL.

LDL که به "کلسترول بد" شناخته میشود، توسط خود بدن تولید میشود و میتواند توسط غذاهای سرشار از چربی مانند گوشت قرمز و لبنیات به بدن جذب شود. این نوع کلسترول میتواند با چربی ها یا مواد دیگر بدن ترکیب شود و موجب تنگ شدن رگ های خونی یا مسدود شدن آنها شود. به همین دلیل است که به این نوع کلسترول، کلسترول بد میگویند؛ زیرا میتواند موجب کاهش جریان خون، مشکلات جدی قلب، حمله یا سکته ی قلبی شود. پس پزشکان توصیه میکنند که سطح LDL را پایین نگه داریم، زیرا بالا بودن سطح کلسترول بد، پتانسیل مبتلا شدن به مشکلات جبران ناپذیری را افزایش میدهد.

HDL که به "کلسترول خوب" هم شناخته میشود، بعنوان محافظت کننده برای قلب عمل میکند. این محافظت از طریق انتقال کلسترول های مضر به خارج از رگ های خونی صورت میپذیرد. به همین خاطر است که پزشکان توصیه میکنند که سطح کلسترول خوب بدن (HDL) تا حد ممکن بالا باشد.

تری گلیسیرید:

تری گلیسیرید نوعی از چربی است که بیشتر از طریق غذاهایی که میخوریم وارد بدن میشود. همچنین، هنگامی که کالری اضافی به بدن وارد میشود، این کالری در بدن به شکل چربی، از نوع تری گلیسرید ذخیره میشود. برخی از تری گلیسرید ها برای برخی عملکردهای خاص سلول ها لازم هستند، اما مقدار زیاد آن ناسالم و مضر است. همانند LDL، سطح پایین تری گلیسیرید برای سلامتی بدن توصیه میشود.

چه چیزی موجب افزایش سطح کلسترول و تری گلیسیرید خون میشود؟

1- غذا:

در غذاها دو نوع چربی وجود دارد که موجب افزایش سطح کلسترول خون میشود: چربی های اشباع و چربی های ترانس

چربی های اشباع: چربی های اشباع میتوانند سطح LDL (کلسترول بد) خون را افزایش دهند. تعداد معدودی از غذاهای گیاهی مانند روغن پالم یا روغن نارگیل، دارای چربی های اشباع هستند؛ اما چربی اشباع در بسیاری از مواد غذایی حیوانی دیده میشود، مانند:

- پنیر

- شیر

- کره

- استیک

چربی های ترانس: این نوع چربی ها از چربی های اشباع مضرتر هستند زیرا نه تنها سطح LDL خون را افزایش میدهند، بلکه سطح HDL (کلسترول خوب) بدون را نیز کاهش میدهند و از دو جنبه به بدن ضرر میرسانند. برخی مواد غذایی دارای چربی های ترانس (اسیدهای چرب ترانس) هستند اما این چربی ها بیشتر در مواد غذایی فرآوری شده که مرحله ای به نام هیدوژنه شدن را میگذرانند، مانند برخی کره های گیاهی و چیپس ها.

2- شرایط دارویی:

برخی شرایط دارویی و سلامتی هم میتواند موجب افزایش سطح کلسترول خون شود، از جمله:

- دیابت

- کم کاری تیروئید

- سندروم متابولیک

- سندروم کوشینگ

- سندروم تخمدان پلی کیستیک

- بیماری های کلیوی

3- سایر عوامل:

ورزش نکردن: ورزش نکردن موجب افزایش سطح LDL خون میشود و از طرف دیگر ورزش کردن موجب تسریع ساخت HDL بدن میشود؛ پس اگر تا به حال با ورزش کردن میانه ی خوبی نداشته اید، برای شروع آن لحظه ای درنگ نکنید!

سیگار کشیدن: سیگار کشیدن هم به دلیل جرم هایی که در رگ های خونی ایجاد میکند موجب افزایش سطح کلسترول بد خون میشود.

ژنتیک و وراثت: معمولا افرادی که در خانواده ای با سابقه ی کلسترول خون بالا متولد میشوند، ریسک بالاتری برای تکرار این رسم خانوادگی دارند!

نشانه های کلسترول خون / تری گلیسرید بالا چیست؟

کلسترول بالا بصورت معمول نشانه ی خاصی ندارد. نشانه ها وقتی ظاهر میشوند که این چربی بالا موجب ایجاد صدمه ای به بدن میشود. مثلا، چربی بالا میتواند موجب اختلالات قلبی شود. اختلالات قلبی با درد قفسه سینه، بازو، شانه، فک و پشت همراه است. پس این دردها میتواند زنگ هشداری برای وضعیت چربی بدن هم باشد. متداول ترین مشکلاتی که با سطح بالای چربی خون به وجود می آید، حمله و سکته ی قلبی است.

حال که چربی بالا نشانه ای ندارد، چگونه باید آن را تشخیص دهیم؟

برای بررسی میزان چربی خون، لازم است که بصورت سالانه (برای فردی که در معرض این بیماری نیست) به پزشک مراجعه کنید. پزشک با استفاده از پنلی به نام پنل چربی، میزان کلسترول خوب (HDL)، کلسترول بد (LDL) و تری گلیسیرید خون شما را اندازه گیری میکند. ممکنست که پزشک از شما بخواهد 8 تا 12 ساعت قبل از آزمایش، از خوردن یا آشامیدن (به جز آب) خودداری کنید. همچنین با استفاده از دستگاه های خانگی سنجش چربی خون، میتوانید وضعیت چربی خود را در هر لحظه رصد کنید. در صورتی که پتانسیل ابتلا به چربی خون بالا را دارید، توصیه میشود حتما از دستگاه های سنجش چربی خانگی، بعنوان زنگ هشداری برای مراجعه به پزشک استفاده کنید.

دستگاه سه کاره تست قندخون، کلسترول و تری گلیسیرید | فروشگاه اینترنتی درمان کالا

برای درمان چربی بالای خون چه کارهایی میتوان کرد؟

تغییر سبک زندگی به همراه استفاده از دارو، رایج ترین روش درمان کلسترول بالا میباشد. پزشک میتواند روش های مختلفی برای متعادل سازی سطح کلسترول و تری گلیسرید خون، به شما پیشنهاد دهد:

داروها:

چندین نوع دارو، برای درمان چربی بالای خون استفاده میشود. یکی از این داروها، استاتین ها هستند که از ساخته شدن موادی که موجب ایجاد کلسترول در کبد میشوند جلوگیری میکند. همچنین این گروه داروها، کلسترول های جمع شده در رگ های خونی را به خود جذب میکند. متداول ترین استاتین هایی که برای درمان چربی تجویز میشوند عبارتند از:

- لیپیتور (Lipitor)

- لسکول (Lescol)

- کرستور (Crestor)

- زوکور (Zocor)

- پراواستاتین (Pravastatin)

* هرکدام از این داروها، با تشخیص پزشک، میتوانند برای رفع مشکل چربی بالا تجویز شوند.

مهارکننده های کلسترول:

این نوع داروها از جذب کلسترول توسط بدن، در هنگام خوردن مواد غذایی جلوگیری میکنند. گاهی اوقات این نوع داروها به همراه استاتین ها استفاده میشوند.

جداکننده های اسید صفراوی:

این داروها از جذب دوباره ی اسید صفراوی توسط روده ی کوچک جلوگیری میکند. اسید صفراوی سرشار از کلسترول است.

فیبرات ها: این داروها به پایین آوردن سطح تری گلیسرید خون کمک میکنند.

مکمل ها:

امگا-3: اسیدهای چرب امگا-3 که بدون تجویز پزشک هم قابل تهیه هستند، برای کاهش سطح تری گلیسیرید و کلسترول بد (LDL) خون استفاده میشوند. امگا-3 که یک اسید چرب با حلقه های اشباع نشده است، بطور طبیعی در روغن ماهی هایی مانند ماهی سالمون یافت میشود. روغن های گیاهی مانند روغن زیتون و روغن کانولا هم حاوی این اسیدچرب مفید میباشند.

نیاسین: نیاسین یکی از موادی است که سطح HDL را در بدن افزایش میدهد. این ماده را میتوانید با تجویز پزشک یا بدون تجویز از داروخانه ها تهیه کنید.

چگونه میتوانم از کلسترول و تری گلیسرید بالا جلوگیری کنم؟

انجمن قلب آمریکا (AHA) توصیه میکند که حداکثر تا 6% کالری روزانه ی شما از اسیدهای اشباع تأمین شود، نه بیشتر! همچنین این انجمن توصیه میکند که تا حد امکان از مصرف چربی های ترانس خودداری کنید.

خوردن مقادیر زیادی از دانه های روغنی، میوه ها و سبزیجات میتواند سطح کلسترول خون را کاهش دهد.

علاوه بر موارد بالا، برای حفظ کلسترول در یک سطح سالم، میتوانید از توصیه های زیر استفاده کنید:

- خوردن مرغ بدون پوست و بدون چربی قابل رؤیت

- خوردن گوشت های کم چربی، در یک نسبت متوسط

- استفاده از لبنیات کم چرب یا بدون چربی

- استفاده از امگا-3 و چربی های با حلقه های اشباع نشده (Polyunsaturated) به جای چربی های اشباع شده و ترانس

- تمرین ورزشی روزانه به مدت 30 دقیقه و حداقل 4 روز در هفته

- اجتناب از خوردن فست فود، هله هوله و گوشت های فرآوری شده مانند سوسیس و کالباس

- استفاده از غذاهای کباب شده و دودی شده به جای غذاهای سرخ شده